Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen değildir. Tüze, toplum içre insanların gerçekten nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, kendisine uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene koymak, sosyal yaşamın gerçekleşmesini hazırlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin katsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, muhakkak sevap kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanların reviş ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her mevsim mümkündür. “İşte haklar, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir sistem, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence şeşna hileınmasıdır. Tüze, adamlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birkötü görüş ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, toplum sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini hazırlamak için konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve kanunların hepsidür. Elan yaygın bir tanımıyla haklar, adalete yönelmiş sosyal yaşyalnız düzenidir. Tüze Lafız Demeı Tüze kelimesi Arabi “tanrı” kökünden hasılat ve tanrı kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “tanrı” kelimesinin çoğyüce “beddua’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na için haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet mealında da kullanılır. Teknik Demeı Tüze dönemden döneme değişmiş olduğu derunin hala doyurucu bir tanım bünyelamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak haklar, kendi içre omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap düzlük kısmına Özel Tüze, zevat ile büyüklük yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun mirlıca alt dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Tüze kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ayar yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla nazir nitelikteki cümle durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Tüze düzlükında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Tüze düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek derunin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve mangiz cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti yama; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları kadar değişik haklar dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasal inançleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan haklar, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş sosyal bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal yaşamı düzenleyip insanların barış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun kılgı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum içre canlı insanların, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın bünyesından kaynaklanan ihtiyaçlarını katlamaya çhileışır. Tüze bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek haklar düzeni yaşamın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın saf bünyesına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine şayan yetişmek zorundadır. Tüze önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de kapalıdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları katlamalıdır. 3. Doğruluk Tüze bu fonksiyonu ile belli başlı bir aranjman şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak ciddi kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanımıyla hak, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki değişik anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mealında ferdî bir özelliği deyimler. Can her mevsim haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni görmek uğrunda kadimî ve değnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak konseptı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar düzlükında hukuki ayar olarak lügat konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet derunindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini deruneren kurallar cümleü olarak haklar, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve istismar etmek durumunda bulunduğuna için, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm haklar sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini derunerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; gerek bulunan düzeni sakınmak, gerekse onu değnöbettirmeyi meşrulaştırmak derunin her mevsim adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta katmıza müesses haklar düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim haklar mealında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan haklar düzenlerinin kendisine şayan olup olmadığı açısından bir ayar ve değerlendirme ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve menfi katlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar içre olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Normal olarak tüm haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşyalnız uyacak, hem de bu sosyal yaşamın barış içre sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.

https://www.arabacihukuk.com/